Жеке (отбасылық) бюджетті жоспарлап үйренеміз
Неге табыстары бірдей отбасылардың бірі ақшаларын келесі ақша алғанша әрең жеткізеді, ал екіншілері өмір сүру деңгейін жақсартып қана қоймай, ақшаларын жинай да алады. Егер сіз біріншісіне жатсаңыз, онда мынаны біліңіз, оның жауабы бюджетті сауатты жоспарлау мен орындауда жатыр.Бұл деген негізгі қағидаларын біздің мақаладан біле жатарсыз – жатқан бір ғылым және оны сіз бүгін қолдана аласыз.
1-ші қадам. Табыс көздерін анықтау
Бұл кезеңде ай сайын өзіңізге түсетін қаражаттың көлемін есептеңіз. Олар — жалақы, қызметке берілген сыйақы, депозиттерден келетін дивидендтер, пәтеріңізді жалға беруден алатын жалдау төлемдері және т.б. Есептеуге арнайы компьютерлік бағдарламалар көмектеседі, оларда көптеген желілер бар, оның ішінде ақысыз негізде жазып алатындарды да бар. Бастапқыда excel кестесі де жарайды.
Табыс бөлігі әрқашан шығыстан артық болуы керек. Егер түсімдер көлемі сізге ұнамаса, оларды көбейтуді ойластырыңыз. Бүгінде табысты арттырудың көптеген мүмкіндіктері бар, олар кәсіби өсуден бастап жеке ісіңді ашумен аяқталады.
2-ші қадам. Шығындарды анықтау
Бұл жерде отбасылық шығыстарға кететін нақты қаражат сомасын белгілеу керек. Шығындар маңыздылығына қарай негізгі және болмашы болып бөлінеді. Бірінші топқа азық-түлік сатып алу, коммуналдық төлемдер, несие бойынша төлемдер және с.с. жатады. Екіншіге киім-кешекке, ойын сауыққа, сыйлықтарға және т.б. кететін шығындар жатады.
«5 конверт» қағидасы жақсы жұмыс істейді, оның негізінде шығындардың белгілі бір түрлерін төлеуге арналған ақшаларды конверттерге бөліп салып қою жатыр. Конверттер одан көп болуы да мүмкін, бастысы – қаржыны басқа мақсаттар үшін тығып қойған ақшадан алмау керек. Егер мұндай қажеттілік туындаса, арнайы қордан ақшаны қарызға алып, бірінші мүмкіндік болғанда қайтарған жөн.
3-ші қадам. Ірі мақсқаттарды алға қою
Тұрмыс жағдайыңызды жақсартқыңыз келе ме немесе жақсы машина алғыңыз келе ме? Балаларды оқыту керек пе немесе өзіндік білім алумен айналысу керек пе? Осының бәріне бірталай қаражат керек болады, оларды осы қазірден бастап жинау керек. Өзіңіздің мақсаттарыңызды бюджетке енгізіңіз, сонан соң ай сайын қажетті соманы жинай бастаңыз.
4-ші қадам. Пайымды үнемдеу
Шығындарды оңтайландыруға ұмтылыңыз. Егер байқап қарасаңыз, көптеген жағдайларда үнемдеуге болады. Электр энергиясына шығын көп кетеді ме? Қарапайым шамдарды жарықдиодтыларға ауыстырыңыз. Ия, олар қымбаттау, бірақ осындай ауыстырудан келетін пайда жарты жылда көріне бастайды.
Энергияны көп жейтін ескі тұрмыстық құралдарды (тоңазытқыш, теледидар), электр энергиясын төмен пайдаланатын заманауи құралдарға ауыстырыңыз. Егер техника сатып алуға қаражатыңыз жетпесе, қаржылық ресурстағы online ақшаны қарызға алыңыз.
Судың шығынының көлемі көп пе? Су есептегіш құрал орнатыңыз. Бұдан келетін пайданы сіз сол құрылғыны пайдаланған айда келетін түбіршектерден-ақ көресіз.
Үнемдеудің қайсы бір тәсілін пайдаланбас бұрын, түсетін пайданы есептеп алыңыз. Мысалы, түсіріліммен азық-түлік сатып аламын деп, сіз қаланың әр бұрышында орналасқан дүкендерде жүріп-ақ бүтін бір күніңізді жоғалтасыз, ал бұл уақытта өзіңіздің жұмысыңызда одан көп табыс табуыңыз мүмкін еді.
5-ші қадам. Қорды қалыптастыру
«Қауіпсіздік жастығын» жинақтаңыз. Бұлай деп табысты уақытша жоғалтқан жағдайда, отбасылық күн көріс минимумын қолдау үшін кететін ақша сомасын айтамыз. Әдетте ол 3-тен 6-ға дейінгі айлық түсімге тең. Мұндай қорлар күтпеген жағдайларда (тойлар, ауырып қалғанда, көшкенде және т.с.с.) қажетке жарайды.
Ай сайынғы табыстан 10-нан 30% дейін депозитке салыңыз. Бюджетіңіз мүмкіндік берсе, одан да артық қаражат салуыңызға болады. Мұндай «қауіпсіздік жастығы» қарызға батуға мүмкіндік бермейді және қиындықтан алып шығады.
6-шы қадам. Есеп және бақылау
Алдыға қойған жоспармен дәл нақты жүріңіз. Ол үшін 3-4 ай бойы, бақылап қадағалау күнделікті үйреншікті әдетке айналмайынша, табыстарды белгілеңіз және шығыстарды бақылаңыз. Теңгерімді бұзу қарыз алуға және «егеуқұйрықтай қашуға» әкеледі.
Отбасылық бюджетті сауатты қалыптастырудың негізгі қағидаларын біле отырып, сіз табыстар мен шығыстарды теңейсіз, ақша жинай аласыз және жақын адамдарыңызды күтпеген шығындардан сақтап қаласыз.
